Bireysel Emeklilikde Birikimin Tahmin Edilmesi-1
Yazıya başlarken belirtmeliyim, bu haftaki ilk konumuz biraz ağır, başlarken açıkça ifade edeyim de can sıkıntısına neden olmayayım dedim.... Hesap kitap işi bu ne yapalım arada böyle de olacak.
Bireysel emeklik sisteminde katılmış bir kişinin sorduğu ilk sorulardan birisi: Mesela 'Ayda 100 TL yatırsam 10 yıl sonra ne kadar birikimim olur?' sorusudur.
Bu sorunun tam ve doğru cevabı : Seçtiğiniz emeklilik fonunun kazancına veya kaybına bağlı olmaktadır.
Diğer tarafdan yukarıda açıkladığımız cevap katılımcıları tatmin etmemekte ve belirsizlik de yaratmaktadır.
Mevzuatta bu belirsizliği ortadan kaldırmak için ve BES mevzuatında katılımcıların sorularına tek bir cevap verebilmek amacıyla birikim miktarının tahmin edilmesi, fakat bu tahmin katılımcılara söylenirken bunun sadece fikir vermek amaçlı olduğunun belirtilmesi gerektiği söylenmektedir.
Özet olarak yukarıda belittiğimiz ( altı çizilmiş olan ) cevap tam doğru olmakla birlikte katılımcıya, fikir vermek için tahminde bulunulabilecek ve BES'de getiri garantisi anlamına gelen bir ifade kullanılmayacaktır.
Hesaplama:
Birikimin hesaplamalarda kullanılan formülün adı 'Anüite Formülü' (taksitli ödeme formülü ) olmaktadır.
Formül : FV= A*((((1+R)^N )-1) /R) bu formüldeki değişkenlerin adları FV= Birikim, A= Ödeme Miktarı (TL), N= Dönem Sayısı ve R= Kazanç oranı olmaktadır. Bu noktada formulü bilmeniz gerekmemektedir. Ben sadece meraklısı için hesap makinasına veya excelle tablosuna girilecek şekilini yazmak istedim.
Örnek: Ayda 100 TL yatıran bir katılımcı, 120 Ay ( 10 yıl ) boyunca ödeme yaparsa ve seçtiği emeklilik fonu aylık %083 ( yılllık %10 ) kazandırırsa, 10 yıl sonra ne kadar birikimi olur? Cevap: 20.437 TL olur.
Garanti mi? Hayır garanti değil; seçtiği emeklilik fonuna bağlı bu rakamdan daha az da olabilir daha çok da olabilir.
Yukarıda yapılan örnek yıllık %10 reel ( enflasyondan arındırılmış) kazanç elde eden bir emeklilik fonunun sonucudur. BES mevzuatatı buna iyimser tahmin denilmektedir. Eğer yıllık kazancı reel %6 ( aylık karşılığı %05 ) alınırsa buna da kötümser tahmin adı verilir. Burada dikktinizi çekmek istediğim bir başka nokta da söylenen rakamların net bugünkü deger ile ifade edilmesidir. Yani bugünkü şimdiki 20.437.- TL'den bahsediyoruz.
Soru : 'Ben yukarıdaki formülü bilmeden hesap yapamam mı?'
Cevap: Yaparsınız, tüm emeklik şirketlerinin internet sitelerinde yukarıdaki iyimser veya kötümser tahmini yapan hazır hesap makinaları olduğu gibi Emeklilik Gözetim Merkezinin de ilgili sayfasına giderek http://emeklilik.egm.org.tr/?sid=34 bu hesaplamayı yapabilirsiniz.
Soru : Tüm bu hesaplamaların yapılmış olduğu hazır bir tablo veremezmisiniz?
Cevap: Verebiliriz ama buradaki rakamların garanti olmadığını da tekrar hatırlatırız.
Tablonun Varsayımları:
Varsayımımız-1, yıllık %10 ( aylık 0.0083 ) getiren bir emeklilik fonunda birikim yapılırsa ( iyimser )
Varsayımımız-2, her yıl ödenen katkı payını enflasyon kadar bile artırmadık hep 100 TL kabul edilirse
Varsayımımız-3, BES vergi teşvikini, işveren veya devlet teşvikini hesaplamamıza hiç katmazsak
TABLO
|
12 Ay
|
120 Ay
|
180 Ay
|
240 ay
|
360 Ay
|
456 Ay
|
A= TAKSİT(TL)
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
N=DÖNEM (AY)
|
12
|
120
|
180
|
240
|
360
|
456
|
R=GETİRİ ( AYLIK)
|
0.0083
|
0.0083
|
0.0083
|
0.0083
|
0.0083
|
0.0083
|
FV=BİRİKİM (TL)
|
1.256
|
20.437
|
41.300
|
75.500
|
225.000
|
510.175
|
ANAPARA
|
1.200
|
12.000
|
18.000
|
24.000
|
36.000
|
45.600
|
NEMASI
|
56
|
8.437
|
23.300
|
51.500
|
189.000
|
464.575
|
ANAPARA %
|
%96
|
%59
|
%44
|
%32
|
%16
|
%9
|
NEMASI %
|
%4
|
%41
|
%56
|
%68
|
%84
|
%91
|
Tablonun yorumlanması:
1-12 ay boyunca ayda 100 TL ödeyen bir kişi ( 12 ay sütunu ), aylık 0.0083 ( yıllık %10 reel) getiri sağlayan bir fona birikimlerini yatırırsa yılın sonunda 1.256 TL birikimi olur. Bunun 1.200 TL'si anapara, 56 Tl ise yıllık kazançtır. Bu size düşük gelebilir ama unutmayınızki her ay 100 TL ödediniz, yılın başında 1.200 TL ödediyseniz sonuç daha farklı olurdu. ( 1.440 TL civarında)
2-120 Ay ( 10 Yıl sonra ) 20.437 TL'niz, 360 Ay sonra 225.000 TL niz olabilir.( Bugünkü değerle )
3-Ne kadar uzun süre biriktirirseniz sonuçta toplu paranızın içinde cebinizden çıkan para miktarı oran olarak azalır. 10 yılda ana paranız %59'da iken, 30 yılda anaparanız toplu paranız içinde %16 ya düşmüş, nemanın neması yöntemi ile birkim kartopu gibi yıllar içinde hızla büyümüştür.
Son soru : Yukarıdaki tablodaki rakamlar kadar kazandıran fonlar BES'de gerçekten var mı?
Cevap: tabiki daha fazla veya daha az kazandıran fonlar her emeklilik şirketinde mevcut. Özellikle her emeklilik şirketinin Dengeli veya Esnek Fon Performanslarını mutlaka internet sitelerinden inceleyiniz, yıllık enflasyonun üzerinde kazandıran fonları seçmeye çalışınız. Likit Fon her gün kazandırır ama yılın sonu geldiğinde kazancınız enflasyonun altında kalacaktır. Likit Fon bireysel emeklilik sistemi içinde bir yatırım aracı değil, bir risk yönetim aracıdır unutmayınız ve Likit Fon alıp büyük birikim hayaline kapılmayınız.
Buradan çıkarılacak sonuç veya tavsiyelerimiz ise: ( aşağıdaki başlıkların her birinde ayrı ayrı yazılarımız olacak)
1-Emeklilik fonu seçiminiz çok önemlidir, bilerek, öğrenerek veya yardım alarak seçim yapınız.
2-Her yıl aynı günlerde birikim durmunuzu kontrol ediniz. Yukarıdaki sistemleri kullanarak her yılın sonunda ne kadar paranız olmalı? gerçekten birikimiz hangi rakama ulaştı, mutlaka ama mutlaka yılda en az bir kez kontrol ediniz. Bunu yapamıyorsanız emeklilik şirketinizden yani yetkili bir kişiden ( BES aracısından ) destek isteyiniz.
3-Yıllık hedeflerinizi tutturamadıysanız yanlış fon seçimi yaptınız! Yanlış bir ödeme planınız var! Yanlış bir şirkettesiniz demektir. Düzgün bilgilendirme hizmeti de alamıyorsanız, fon dağılımızı yılda 6 kez, plan değişiminizi yılda 4 kez ve şirketinizi de 1 yılı tamamladıktan sonra değiştirebileceğinizi unutmayınız.
Son söz: Hemen üst paragrafdaki 2. maddeyi eğer planlayıp uygulamaya başlarsanız, HAYIRLI OLSUN, emeklilik birikimlerinizi planlamaya başladınız demektir.
O zaman bir sonraki yazılarımızn konusu hangisi olsun siz karar verin?
A-56 yaşına kadar ne kadar birikim yapmalıyım?
B-Bu kadar birikim yapabilmek için aylık nekadar tasarruf yapmalıyım?
C-Birikim hedefime ulaşırsam bu birikimle ne yapabilirim?
D-Kaç çeşit emeklilik yöntemi mevcut?
E-Kaç yaşına kadar yaşarım ki, bu kadar birikim yapayım? Ne gerek var?
F-Hangi emeklilik fonu? Fonların içindeki yatırım araçları nelerdir? Fonların riskleri nelerdir?
E-Menkul kıymetlerin özellikleri ve riskleri nelerdir?
G-Emeklilik sonrası maaş alternatiflerinden 'Gelir Sigortası' Nedir? Nasıl Hesaplanır? Nasıl Uygulanır?
Erman Dinçel
4 Mayıs 2012
Bilgi dosyam ve emeklilik bütçem
YAŞAM MODÜLÜ- BİRİKİM MODÜLÜ
Bir önceki yazımda ortalama yaşam süremizi üç aşağı beş yukarı hep birlikte hesaplamaya çalışmıştık. Umarım başarılı olmuşumdur. Yazıyı okuyanlar kendilerine bir ortalama yaşam süresi belirlediğini umuyorum.
Eğer bunu yapmadıysanız sizden ricam bir önceki yazımı ( Yaşam Süresi / Yaşlılık Süresi-1 ) okuyarak, kendiniz için ortalama bir yaşam süresi hesaplamanızdır.
Ortalama yaşam süreniz ile ilgili bir fikir sahibi olduysanız devam edelim mi?
Bu kısımda işimi kolaylaştırmak ve bir örnek teşkil etmek adına 20 yaş grubundan Model-1 isimli karakterim Osman Demirci'yi sizlere sunarım ( gerçek bir kişi değildir )
Model-1 ( Bilgi Dosyası )
Adı : Osman Demirci,
Yaşı : 28
Mesleği : Bankacı
Mesleki tecrübesi : Dört yıl
Kariyer Beklentisi : Bankacılık'da kariyer yapmak
Askerlik durumu: Askerliğini yapmış.
Aylık kazancı : 3000 TL brüt.
Yıllık kazancı : 36.000 Brüt
Beklenen ortalama yaşam süresi : 93 yıl
SGK'dan emeklilik yaşı : 65
SGK'dan beklenen emekli maaşının bugünkü karşılığı : 1200 TL
Hobisi : Yeni merakı var, yamaç paraşütü, eğitimi almaya başlayalı 3 ay oldu, fotoğraf çekmekten keyif alır.
Hobisindeki hedefi : Kişisel hedefi bu spor dalında ilerlemek, değişik yerlerde uçmak, fotoğraf çekmek, yurtiçi ve yurtdışı uçuşlara katılmak, yarışmalara katılmak.
Gelecekteki hedefleri : 'Uçarak Gördüm' isimli bir foto safari kitabı yayımlamak.
Yaşam ortamı : Ailesiyle birlikte yaşıyor.
Kadınlar ve Erkekler : 2 yıldır çıktığı bir kız arkadaşı var.
Aile beklentisi : Zamanı gelince önce evden ayrılmak ve kısmet olursa bir kişiden fazla bir ailesi de olması.
Yaşam Vizyonu : Hayatı keyif alarak yaşamak, farklı ülkeler, insanlar görmek ve lezzetler tanımak
Hayat Felsefesi : Yüzde elli bana yeter, mutluyum.
Her ay tasarruf yapabileceği miktar : 200-300 TL
Psikolojik Durum / Motivasyon : Duygusal / Yüksek
Sağlık : Ailede yüksek tansiyon ve kalp problemi var.
Sağlık Sigortası : SGK ve Özel olarak ayrı ayrı var.
Düzenli yaptığı spor ve faaliyetler: Her hafta bisikletiyle 6 saat geçiriyor.
Sosyal Sorumluluğu : Greenpace'e üye, ' yemezler' faaliyetini destekliyor.
Hayat Sigortası : Ferdi Kaza Poliçesi var.
İşsizlik Sigortası : Evet
Eğitim Sigortası : Çocuğu olmadığı için yaptırmamış.
Ek ama çok önemli sorular :
Bugünkü problemlerim :
Gelecekteki problemlerim:
Bugünkü başarılarım :
Gelecek deki başarılarım:
Bugünkü keyiflerim:
Gelecek deki keyiflerim :
Bugünkü Sağlığım:
Gelecek deki sağlığım :
Sanırım 20 yaş grubundaki Osman için yeterli bilgi topladık.
Model-1'in Emeklilik Bütçesi :
A- Aylık tasarruf miktarı 200 TL X 360 (ay) = 72.000 TL birikim ve + bunun 30 yıldaki tahmini kazancı 628.000 = Toplam 700.000 TL bugünkü değer ile ( nasıl hesapladım önceki yazılarımda var )
B- Emekli olacağı 65 yaşından ortalama beklenen yaşam süresi 93 yaşına kadar bugünkü değer ile her ay 3000 TL programlı geri ödeme planından ödeme almak.
C- Emeklilik deki toplam bütçesi : 3000 TL BES + SGK maaşı 1.200 + babasından kalacak evin kirası 1000 TL = 5200 TL tek başına bir gelir elde etmek.
Hesaplamalar Emeklilik Gözetim Merkezi internet sitesinden A- Birikim bölümü ve B-Programlı geri ödeme bölümü ( http://emeklilik.egm.org.tr/ ) kullanılarak yapılmış olup, iyimser tahmin modeli kullanılmıştır.
Model-1'in Sağlık ve Hayat Planlamasını bir sonraki yazıma bıraktım yavaş yavaş yapacağım.
Şimdi sizlerden ricam öncelikli olarak kendi bilgi dosyanızı oluşturmanız ve kendiniz için bir emeklilik bütçesi yapmanız olacak. Lütfen unutmayın bilgi dosyanızı oluşturmak, bütçe yapmaktan daha zor olarak, hadi kolay gelsin. Korkmayın hayal kurun nasıl olsa her yıl hayallerinizi 1 kez kontrol ederek gideceğiz.
Bu konuda destek veya yardım isterseniz lütfen detayları benimle ermandincel@gmail.com adresine mail atarak paylaşınız ve çok konuşmama müsaade ediniz :))
Erman Dinçel
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder