5 AGUSTOS 2020 GÜNCELLEMESİ / 👋
TÜM GÜVEN ENDEKSLERİ VE EKONOMİNİN ÖNCÜ GÖSTERGELERİNİN BİRLİKTE YORUMLANMASI
(EKONOMİ DE DÜZELME VAR MI?)
Ekonomiyi üretim olmadan, tüketim olmadan canlandıracağını zannetmek ve kamu bankaları üzerinden ağırlıklı olarak tatil kredisi, konut kredisi tüketici kredisi açarak tüketim döngüsü yaratarak krizin aşılacağını ummak ama sonuç olarak bunların tam de denildiği gibi gerçekleşmediğini görmek hakikaten ve bu saatten sonra çok üzücü oluyor.
Ekonomi bıraktığınız yerde durmuyor, eski şartlara göre değil yeni şartlara göre profesyonel ekonomi yönetimi gerekiyor.
Şimdi bu durumu rakamları ve yorumları ile sizinle paylaşacağım.
Bu çalışma aynı öncü gösterge tablosunun 3. kez güncellenmesi sonrası 5 Ağustos tarihi itibariyle hazırlanmıştır.
GÜVEN ENDEKSLERİ
Güven Endekslerini tek tek yorumlayacağım, unutmadan ifade edelim ki GÜVEN ENDEKSLERİ ilgili konu ve alt konu başlıklarında yapılan beklenti anketleridir.
Kişilerin anket yapılan bireylerin tecrübelerine ve konumlarına bağlı olarak psikolojik olarak beklentilerini yansıtır.
A-Tüketici Güven Endeksi; Temmuz’da %2,7 azaldı ve 60,9 puana düştü. Bu düşüşte alt ankette bulunan Genel Ekonomik Beklentinin %3,9 azalmasının etkisi büyük oldu.
Yorumlayacak olursa tüketici kitlesi ekonomi ile ilgili beklentileri normale dönmedi ve eski tüketim alışkanlıkları ve muhtemelen de maddi imkanları buna el vermemektedir.
B-Finansal Hizmetler Güven Endeksi; Temmuz’da %12,7 arttı ve 159,4 seviyesine ulaştı. Finans sektörünün ekonomiden beklentisinin iyi olduğunu görmüş olduk bu veri olumlu gelen tek veridir.
C-Reel Kesim Güven Endeksi; Temmuz’da 9,6 puan artarak 99,4 seviyesine ulaştı bu endeksin normali 110 ile 100 arasında dalgalanmasıdır, henüz reel sektör "alışılmış normal" ekonomik faaliyet düzeyinde değildir.
D-Sektörel Güven Endeksleri;
d1-Hizmetler %20,2, arttı (olumlu)
d2-Perakende ticaret %9,6 arttı (olumlu) ve
d3-İnşaat %11,6 arttı (olumlu) Temmuz ayında.
Yorumlayacak olursak perakende sektörü normal seviyeye ulaşırken inşaat ve hizmetler sektöründe düzelme beklentisi normalin altında kalmıştır. (neden derseniz Mart-Nisan ve Mayıs ayı sektörler olağanüstü küçülmüştür, şidiki toparlama normale dahi henüz ulaşmamıştır)
E-Ekonomik Güven Endeksi; Temmuz 2020 de %11.8 artarak 82,2 değerine ulaştı. Bu endeks için normal ölçü 90 ile 110 arasında bulunması olduğunu hatırlatmak isteriz.
Yukarıda 5 güven endeksini ve alt detaylarının Temmuz ayına yansıyan rakamlarını görmektesiniz.
Bunların beklenti anketi olduğunu tekrar hatırlatıyor ve sadece finansal hizmetler güven endeksinin olumlu olduğunun altını çiziyoruz.
Kısacası bu yılın 2.yarısında beklentilerin düzelip düzelmeyeceğini anlamamıza daha 2 ay süre bulunmaktadır.
Eylül verileri Ekim sonunda geldiğinde eğer bu 5 endeks gözle görülür toparlanma sürüyor ise vatandaşın ve firmaların morali yüksek ve ekonomi tıkırında diyeceğiz.
Şuan için ekonomi toparlanıyor, kalkışta, yükselişte (ne demekse?) demek için çok ama çok erken.
ÖNCÜ GÖSTERGELERİN YORUMLANMASI
Öncelikle belirtelim kendi hazırladığımız bir tablo üzerinden çalışacağız, bu tabloyu her ay düzenli olarak güncellemekteyiz, kullandığımız kaynak Cumhurbaşkanlığı Strateji Başkanlığının, TÜİK, BDDK ve TCMB’nin resmi verileridir.
Tabloyu aşağıda bulacaksınız bu tablodaki son gelen iki veri ile başlamak isterim.
A-İmalat Sanayi Kapasite Kullanımı; Temmuz 2020’de 4,9 aratarak %70,7 kapasite kullanıldığı ortaya çıktı. Kısaca Türkiye imalat sanayi kapasitesinin %70,7 sini kullanabilmektedir.
Bu veri %63 lerden bu seviyesinden yükseldi şükür ama Türkiye için normal kapasite kullanımı oranı %85 ve %95 aralığında olması gerektiğini de bilmemiz gerekir.
Umarım toparlanma devam eder.
Haziran ve Temmuz düzeltmeyi bize gösterdi ama bunun %80 üzerine çıkması gerekmektedir.
Kurtardık, kriz imalat sanayinde bitti, üretim patladı şimdi ihracatta patlayacak demek için erken.
Buradan ihracat %16 Haziranda arttı diye başarı ilan etmenin veya kutlama yapmanın zamanı da olmadığını yıllık cari açığın turizm de durduğu için 70 Milyar dolara doğru gittiğini Sayın banakan hatırlatmak isterim. Ayrıca ihracat artışını tek başına yorumlamak da doğru değil, ihracat aylık 20 Milyar doları aşar aynı dönemde ithalat da 10 milyar doların altına ne zaman inerse işte gerçek başarı ve üretimin ithal bağımlılığından kurtulduğu gündür ki o gün ülke ekonomik bağımsızlığına da kavuşur.
Ayrıca İmalat sanayi ve ihracatımızın ithalata bağımlı olduğunu da unutmamamız bir kez daha hatırlatma ihtiyacı duyuyorum.
Arzu edilirse sadece ihracat artışını veya azalışını yorumlamak ve erken sevinmenin AZ BİLMEKTEN kaynaklandığını ifade etmek zorunda kalacağımızında altını çizmek isterim.
B-PMI Endeksi yani Satın Alma Yöneticileri Endeksi; Bu endeks Temmuz’da 56,9 ve önceki ay 53,9 oldukça iyi bir seviyeye yükseldi.
Bunun anlamı adı üzerinde İstanbul Sanayi Odasından ve IHS Markette yapılan ankette satın alma yöneticileri ekonomi için olumlu beklentilerini ifade etmişlerdir.
Bu bir beklenti anketi olup tabi ki çalışan kesim ülke ekonomisinin toparlanmasını beklemesi normal kabul etmek gerekir. Umarım bu beklenti gerçekleşir ve sipariş ve üretim de süreklilik gösterrek artar.
Öncü Gösterge Tablosu;
Tabloda ÜRETİM ve TÜKETİM verileri incelenerek ekonominin önümüzdeki 3-6 aylık büyüme ve küçülme değişimi önceden tahmin edilmeye çalışılmaktadır.
Tabloda yer alsa da almasa da tüm güven endekslerini yukarıda tek tek yorumladık, bazı beklentilerin olumlu olduğunu ama henüz üretime ve tüketime yansıyacak bir olumlu sonucun oluşmadığını görüldü.
Beyez eşya, otomotiv ve 2. el konut satışında hareket olduğu bir gerçektir.
Diğer taraftan ÜRETİM açısından Kapasite Kullanımı ve PMI Endeksi de yukarıda yorumlandı ve henüz kapasite kullanımının normal düzeye çıkmadığını da gördük. Satın alma yöneticilerinin beklentileri ise olumlu olarak devam etmekte olduğunu ikinci kez hatırlatmak isterim.
A-Şimdi ÜRETİM verileri ile başlayalım; İmalat sanayi Haziran üretim verileri 12 Ağustos tarihinde açıklanacak. Mart-Nisan-Mayıs aylarının üretim verilerine baktığımızda ise üst üste tüm veri setindeki 3 ay korkunç küçülmeyi sanırım siz de görmüşsünüzdür.
Bir örnek verelim ve hesaplama yapalım; Mesela tabloda Dayanıklı Tüketim Malları Sanayi üst üste Mart -16,6%, Nisan -48,5% ve Mayıs -44,2% küçülmüş o halde başlarken elimizde 100 birim üretim varsa, 1. Ay 83,4’e düştü, 2. Ay 40,44’e ve 3. Ay 17,82’ye düşmüş oldu.
3 ay üst üste toplam düşüş %82,18’e ulaştı.
MEsela 12 Ağustos da açıklanacak Dayanıklı Tüketim Malları Üretimi eğer %20 artsa ve birisi ekonomi canlandı diye yorum yaparsa o birisine sadece güleriz, "lütfen hesap yapmayı öğreniniz" deriz ve rakamlar ile oyamak hiç bir zaman olumlu sonuç vermez deriz.
Türkiye’de henüz ekonomide GSMH büyüme yani 2. çeyrek Nisan-Mayıs-Haziran ekonomik büyüme rakamları da açıklanmadı. Bu büyüme rakamının olumlu gelmeyeceğini bilmek için müneccim olmaya da gerek bulunmamaktadır.
Allah hepimize akıl ve fikir vermiş eğer yeterince dürüstseniz gerçek rakamları açıklamakta hiçbir engel yoktur, ahlak ve vicdan ile yönetici sorumluluğu bunu gerektirir.
Geçtiğimiz hafta Dünya'da 2.çeyrek büyüme rakamları açıklandı, ABD -%32,5 ve Almanya -%11,7 ekonomilerinin küçüldüğünü açıkladılar.
Bu ortamda Türkiye’nin büyüme verileri de iyi gelmeyecek ve Avrupaya ihracat rakamlarının da kolay kolay artamayacağının altını çizmek isteriz.
B- Şimdi de TÜKETİM verilerine bakalım tablodan; Elektrik talebi düşmeye devam ederken otomobil ve beyaz eşyada ve perakendede toparlanma görünüyor ama tablodan Mart-Nisan ve Mayıs ayı küçülmelerini birlikte hesaba katarsanız henüz bir toparlanma olmadığı görülür.
Özet olarak;
Ekonomide öncü göstergeler bir toparlanmayı göstermemektedir doğru, ama kullandırılan krediler yolu ile üretim ve tüketimi yani toplam talep ve arzı artırmak henüz mümkün olmamıştır.
Sanayi üretiminin yıllık rakamındaki her %1 lik küçülmenin yaklaşık 200 bin yeni işsiz yaratacağının da altını bu vesile ile çizmek isteriz.
12 Ağustos üretim verileri güncellemesinde görüşmek dileği ile...
Erman Dinçel
Ekonomist ve Eğitimci
6 Ağustos 2020 / Sapanca / SAKARYA
Ö
