Emeklilik Fonlarının Yatırım Araçları-Menkul Kıymetler

FİNANS MODÜLÜ-2

Emeklilik Fonlarının Yatırım Araçları ve Menkul Kıymetler

Aşağıdaki yazıyı yazmıştım ve yatırım araçları hakkında da  bir yazı daha yazacağımı söylemiştim işte bugün o yazı ile karşınızdayım....

Önceki yazımda emeklilik fonlarını tarif etmiştim, şimdi emeklilik fonlarının içinde bulunan yatırım araçlarını tarif edeceğim, amacım fonun içinde hangi oranda hangi yatırım aracı var bildiğinize göre şimdi de bu yatırım araçlarının özelliklerinden bahsederek fonun yatırım riskini yani kayıp ve kazanç potansiyelini ortaya çıkarmak.

Anlatacaklarım, Hisse Senetleri, Hazine Bonoları, Devlet Tahvilleri, Repo ve Ters-Repo, TC Eurobond, GOS ve GES, Faizsiz Yatırım Araçları, Kıymetli Madenler, Döviz ve Yabancı Menkul Kıymetler ile Türev Ürünler hakkında olacak.

Anlatım sırasında Faiz, Döviz Kuru, Türkiye ve Global Market riskinden de bahsedeceğim.

Hisse Senetleri : Borsadan alacağınız 1 adet hisse senedi ile bir şirkete ortak olmuş olacaksınız, bu durumda hisse senedini aldığınız şirket size temettü ( kar payı ) kazandırabilir, bedelsiz hisse senedi kazandırabilir veya bedelini ödemek kaydı ile ek hisse senedi alma hakkınız olabilir. Hisse senedi yatırımı yaptığınızda İMKB'de o şirket ile ilgili beklentilerin olumlu olması ve aynı anda ülke ekonomisi hakkında beklentilerin sizin öngöreceğiniz bir gelecekte olumlu olması durumunda yatırımcılar o hisseyi ellerinde tutmak isteyecekler ve almaya devam etmek isteyeceklerdir

Bu durumda hem borsa endeksi hem de aldığınız hisse senedinin fiyatı artacaktır. Tam tersi de doğru olacaktır; ülke ekonomisinde beklentiler iyi değil, ilgili şirkette de beklentiler tükenmiş ise o hisse senedinde satış olacak ve fiyatı düşecektir. Bildiğiniz üzere borsada beklentiler alınır ve satılır, gerçekler ise daha sonra ortaya çıkacaktır. Borsa da hisse senedi alırken o hisse senedini acaba kimler portföyünde tutuyor diye bilgi sahibi olmak oldukça faydalıdır.

Bazı hisse senetleri kurumsal yatırımcılar olan fonların elinde bulunurken bazıları da bireysel yatırımcıların veya borsada spekülasyon yapmakta olan kişilerin ellerinde bulunabilir. İşin şakası yoktur bu borsada işlem yapacaksanız borsa aracı kurumunuzdan, borsanın oyuncularından bilgi almalı, hangi balık ile hangi sularda yüzdüğünüzü bilmeniz ve piyasayı izleye biliyor olmanız gerekir.

Bekli bir köpek balığı ile yan yana yüzüyorsunuzdur aman dikkat sizi 1 haftada paralayabilir ve beş parasız borsa maceranız son bulmuş olabilir. Borsacılar arasında bu tip işlemlere 'Keriz Sirkeleme Operasyonu' adı verilir. Aman diyeyim kendini uyanık zanneden Anadolu işi spekülatörlerden uzak durunuz, bu topraklarda en uyanıkdan bile daha uyanık vardır unutmayınız.

Borsada kazanmanın yolu, 'kar da yürüyüp izini belli etmemekten' geçer, borsada sağlam bir analizden ve sürekli ortamı takip etmekten geçer, yoksa siz de bir köpek balığının arkasına takılırsanız fakat o arada dönüp sizi de ısırabilir unutmayınız.

Hisse senedinden çok anlamıyorsanız, izleyemiyorsanız yapmanız gereken bu işi profesyonelce yapan bir emeklilik fonu veya yatırım fonu almak olmalıdır.

Hisse fonda aldınız riskiniz nedir? Fonun içinde en az %80 hisse senedi olduğuna göre, İMKB endeksi düşerse fonunuz değer kaybeder, bu fondan para kazanmak istiyorsanız en az 3-4 yıl bu fonda paranızı biriktirmenizi öneririz. Fonun yatırım süresi 3-4 yıl ve referans kriteri İMKB100 endeksidir. İMKB'nin önümüzdeki 3-4 yılda para kazandıracağını öngörenler bu fona yatırım yaparlar. Kazanma ve kaybetme potansiyeli olan bir yatırım aracıdır. Gençsen, emekliliğine daha çok varsa ( BES den emekliliğe 2 yıldan fazla varsa) bu fona yatırım yapabilirsin. Hangi emeklilik şirketinin hisse fonu iyi getiriyorsa onu seçebilirsin unutma.

Hisse Fon borsa artarken değer kazanır, borsa düşerken de değer kaybeder.

Hazine Bonosu (HB) ve Devlet Tahvili (DT) : Memleketteki en klasik ve riski en düşük yatırım aracı sırayla HB ve DT'dir. Biz her ikisine birden devlet iç borçlanma araçları (DİBS) deriz. Her ikisinin de riski vardır. Bu riskler A-Faizler değişebilir ve B-Vadesinde Devlet geri alamayabilir ( allah korusun ) yani faiz ve Türkiye riski taşırldiye ifade ederiz.

Bu yatırım araçlarının riski yok diyenlere siz sakın kanmayın, evet vadesi gelince Devlet geri alacak ama vadeye kadar ya faizler değişirse veya ya vade günü Devlet 'I'm sorry' derse? ne olacak? di mi ama:)))

Faizlerin arttığı bir ortamda DİBS'lerin fiyatı düşer ( ters orantılı ) bu durumda portföyünde HB/DT bulunduran fonlarında fiyatları da düşer ve zarar edersiniz. Öyleyse önce karar vermelisiniz, önümüzdeki dönemde faizler düşer mi? yoksa yükselir mi? ona göre 'Kamu Borçlanma Araçları fonu veya portföyünde ağırlıklı olarak DİBS bulundurun 'Karma tip fonlar' da kalmak veya kalmamak konusunda karar veririsiniz.

Bu konuda kendinizi yetersiz hissederseniz üzülmeyin, BES'de 'Dengeli' veya 'Esnek' fonlar sizin yerinize Hisse Senetleri ile HB/DT arasında tercihi otomatik yapacaklardır.

Repo ve Ters-Repo : Bir zamanlar Türk yatırımcısının çok sevdiği yatırım aracı olan REPO ingilizce kelime anlamı olarak ' repurchase agrement' ın kısaltılmış halidir. Yani SPK ya göre namı-diğer 'menkul kıymetin geri alınması vaadiyle satılması' dır.  Offf offf ya bu laf beni bunalıma sokuyor.

Kısaca ve Ermanca özeti ise, elindeki menkul kıymeti yani HB veya DT'yi geri almak üzere verip karşılığında para alırsın. Vadesi geldiğinde de tersini yaparsın.  Bu işlem para ile HB/DT'nin geçici olarak yer değiştirmesidir.

Para sahibi faiz kazanır, parasını değerlendirmiştir, menkul kıymet sahibi de para sıkışıklığını geçici olarak gidermiştir. Bu işlem mutlaka gerçek bir HB veya DT'ne dayanmalıdır ( imar bankası bunun sahtesinden batmıştı unutmayınız:))  ).

Aklınızda kalması için parayı veren taraf ters-repo yapar, menkul kıymeti veren taraf ise repo yapmıştır.

Emeklilik fonları tarafından yaygın biçimde kullanılan bu yatırım aracı fonun parasının boşta kalmamasını sağlar, az da olsa bir kazanç sağlamasına neden olur. Riski arkasında bulunan HB veya DT'nin riski veya bu işlemi yaptığınız kurum ile karşılıklı riskiniz kadardır.

Unutmayınız İMKB'de repo ve t-repo yaparsanız bu riskler ile muhatap olmazsınız ve yine unutmayınız emeklilik fonları repo ve t-repo işlemlerini, İMKB bünyesindeki piyasadan yaparlar.

TC Eurobond : Bir ülke Londra piyasasında tahvil satıp borçlanıyorsa bu tahvile 'Eurobond' ismi veriliyor.

Londra piyasasında Eurobond satarak borç almanın avantajı, yurtdışından tazecik bir paranın gelmesi ve 30 yıla kadar borçlanabilmektir. Dezavantajı ise Londra'da gelişen piyasalar riski taşıması, kur riski taşıması ve nihayet Türkiye ve Türk faizi riski taşımasıdır.

Bu piyasada benzeri borçlanma yapan ülkelerden Brezilya, Rusya, İsrail, Polonya, Romanya ve Güney Afrika vb ülkelerin riskini de taşır. Kısaca Brezilyada kriz çıkarsa, sadece Brezilyanın Eurobondu değil, Türkiye’ninki de değer kaybeder. Türkiye’de doların kuru 1.50 den 1.80 ne çıkarsa bunun anlamı TL değer kaybetti olup, Londra piyasasında da TC Eurobond'un değeri düşecektir. Dikkat bu yatırım aracını portföyünde bulunduran fonlar global gelişen piyasalar riski, kur riski, Türkiye riski ile faiz riski taşırlar. ( korkmayın yahu ben sadece ifade dedim )

GOS ve GES ve Faizsiz Emeklilik : Gelir Ortaklığı Senetleri ve Gelire Endeksli Senetler, karşınızda faizsiz menkul kıymetlerimiz duruyor. Devletin altyapı yatırımlarının gelirlerini paylaştığı yani kar payı verdiği bu senetleri portföyünde bulunduran emeklilik fonları faizsiz kazanç elde etmişlerdir. Dolayısıyla portföyünde GOS ve GES ile özel seçilmiş bazı hisse senetleri ( bilançosunda gelir kalemleri arasında faiz kazancı %5'i aşmayanlar ile faaliyetleri arasında, Tütün, Alkol ticareti ve Turizm faaliyeti bulunmayan kurumların hisse senetleri ) ayrıca döviz, altın, gümüş, platin vb madenleri bulunduranlar ile yurtdışından körfez ülkelerinin firmalarından menkul kıymetlerini alanlar ve yeni çıkacak olan kira sertifikalarını bulunduran fonlar faizsiz yatırım aracı olarak değerlendirilir.

Emekliliğiniz için bu tip bir yatırım yapmak istiyorsanız, Katılım Bankalarının ve bazı emeklilik şirketlerinin sunduğu planlardan faydalanmalısınız. Dikkat satın aldığınız planın içinde %100 paranızın tümünü bu tip fona koyarsanız, bu planlar kapsamında kesinlikle başka hiç bir fon kullanılamaz ve %100 faizsiz kazanç elde etmiş olursunuz.

Kıymetli Madenler; Altın, Platin ve Gümüş, İstanbul Altın Borsasından veya yurtdışı piyasalar ile İzmir VOB'da ( Vadeli İşlemler Piyasasında) kıymetli madenlere dayalı vadeli işlemler ile emeklilik fonlarının portföylerinde bu tip yatırım araçlarının kazançlarını emeklilik birikimlerinize yansıtmak isteyebilirsiniz. Bu günlerde TBMM'den geçen yasa ile emeklilik fonlarının bu alana da yatırım yapması imkanı ortaya çıkmaktadır. Yukarıda saydığımız yatırım araçları farklı olmakla birlikte, sertifikalı külçe Altın, Gümüş ve Platin ile vadeli işlemlerin, TL, USD ve ONS'a karşı almak ve satmak mümkün olmaktadır. ( 1 ONS 31.8510 gram saf altın demek)

Yabancı Menkul Kıymetler ve BRIC Ülkeleri ; Emeklilik Fonlarının portföylerinde bulundurabilecekleri bir başka menkul kıymet grubumuz ise yabancı menkul kıymetler ve BRIC ülkelerinin menkul kıymetleri olacaktır. Emeklilik fonlarımız portföylerinde yabancı ülkelerden de menkul kıymetler bulundurabilirler. Bu tip fonumuz ya Yabancı Fon, ya Uluslararası Karma Fon veya BRIC Ülkeleri Fonu adını alırlar.

Ortak özellikleri ve riskler ise, ilgili ülke piyasasının ve ilgili devletinin riskini taşımaları ayrıca döviz yani kur riski taşımalarıdır. BRIC ülkeleri Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin olup Dünyada gelişmekte olan, büyüyen ülkeleri ve piyasaları temsil ederler. BRIC ülkelerinin arasına yakın gelecekte Türkiye ve Meksikanın da dahil olacağı tahmin edilmektedir.

Vadeli işlemler ve Türev Ürünler ;  İzmir VOB'da yapılan tüm vadeli işlemler, yapılacak olan opsiyon işlemleri ile İMKB'de alınıp satılan Varant'lar ile yurtdışı vadeli piyasalarda yapılan tüm bu tip işlemlere TÜREV ürünler adı verilmektedir. Oldukça kapsamlı ve detaylı bir konu olmasına rağmen emeklilik fonlarının riskini çok fazla artırmamak adına emeklilik fonlarının portföylerinde en çok portföyün %10' kadar bulundurulmaktadır. Ayrıca bu durumda alınacak toplam risk de portföyün parasal büyüklük sınırını aşamamaktadır.

Ermanca söylemem gerekirse ben aşırı risk almak istiyorum, riskten patlamak istiyorum, kumar benim için ideal, adrenalin meraklısıyım, bana, bana uygun menkul kıymet var mı? diyenlere... var al sana türev ürünler diyoruz:))) ama maalesef SPK bu konuda limitli olarak risk alınmasına müsaade ettiği için çok yüksek riskli fon seçeneğine de cevap veremiyoruz.

Yatırım araçlarının genel tarifini bu noktada bitiriyorum, böylece BES de paranızı birktireceğiniz emeklilik fonları için tercihi yaparken, önce aşağıdaki yazı ile fonları sonra yukarıdaki yazı ile fonların kapsamını öğrenerek ayrıca faiz, kur, ülke ve global risk unsurlarına dikkat ederek birikim yapmanızı tavsiye ediyorum.

Saygı ve sevgilerimle,

Erman Dinçel, İstanbul

26 Haziran 2012


--------daha önceki yazım--------------------------------------------------------------

Finans gölünde balık avlayacağım, acaba su çok derin mi? balık var mı? balık varsa, büyük mü?

FİNANS MODÜLÜ-1

Ekonomi öğrendim İktisat Fakülte‘sinde,  ekonominin arz ve talep       den oluşmadığını anlamak için, bankacılık öğrendim bankacılığın Merkez  Bankası bilançosundan oluşmadığını anlamak için, para yönettim uzun süre hem de en risklisinden, kaybetmeyi öğrendim, kazanabilmek için, eğitmen oldum, eğitim verdim, tecrübemi paylaştım, kendimi doğru ifade etmeyi öğrendim, karşımdakileri anlayabilmek için, okumaya devam ettim, nihayet ekonomik krize erken teşhis koymayı öğrendim ( teğet mi geçecek, içinden mi geçecek önceden görmek için ) ve okumaya devam ediyorum, stratejik analiz yapmayı öğrendim, geleceğe bir vizyon oluşturmak için. En iyi bildiğimi yazacağım bugün, bakalım emeklilik fonlarını anlatabiliyormuymuşum!

Merak etmeyin Sayın Güngör Uras gibi Ahmet amca, Ayşe teyze diye yazmayacağım ama Münire hanımın göz yaşlarını da sonraki bir yazımda anlatmadan da geçmeyeceğim.

Emeklilik Fonu: Hepimiz bir araya geldik, ortada bir havuz var, oraya birikimlerimizi yatırıyoruz, bu havuzdaki parayı  yönetmesi için bir profesyonel para yöneticisi tuttuk, birikimlerimizi de o yönetiyor. Hizmetten veya sonuçtan memnun kalmazsak birikimlerimizi yatırdığımız fonumuzu aynı emeklilik şirketi içinde yılda altı kez değiştirebiliriz veya emeklilik şirketinden memnun değilsek bir yılı tamamlayınca onu da değiştirebiliyoruz.

Emeklilik Fonları: Emeklilik fonlarının kaç çeşit olduğunu ve bunların fonların portföyünde hangi yatırım araçlarının hangi oranda bulunduğunu ve risklerini aşağıda tek tek anlatacağım fakat bunu yapmadan önce çok pratik de bir yol var onu paylaşmak isterim.

Fonun adını okuduğunuzda bir yatırım aracının ( menkul kıymetin ) adı geçiyorsa, işte o yatırım aracından o fonun içinde  %80 ile %100 arasında var diyorsunuz o kadar.  Sonra portföyünde en az %80 o yatırım aracından varsa geri kalan para, t-repo veya gecelik faizde değerlendirilir diyorsunuz. ( repo ve t-repoyu başka yazıda anlatacağım)

Örnekler yapalım:

1-Fonun adı: 'Hisse Fon'; portföyünde %80 ile %100 arasında hisse senetleri bulundurur.
2-Fonun adı: ' Kamu Borçlanma Araçları Fonu'; portföyünde %80 ile 100 arasında, hazine Bonosu, devlet tahvili bulundurur.
3-Fonun Adı: ' Yabancı Fon'; portföyünde %80 ile %100 arasında yurtdışı piyasalardan menkul kıymetler bulundurur.
4-Fonun Adı : ' TC Eurobond Fonu'; portföyünde %80 ile %100 arasında TC Eurobond bulundurur.
5-Fonun Adı: 'Altın Fonu'; portföyünde Altına dayalı menkul kıymetler bulundurur ( setifikalı külçe altın)
6-Fonun adı : 'Çimento Sektörü Fonu'; portföyünde çimento sektöründen şirketlerin hisse senetlerini bulundurur.

Sanırım tamam bu durumda hatırlatıyorum fonun adını okuyorum ve portföyünde hangi yatırım aracı var biliyorum.

Yukarıdaki kurala uymayan 4 tane fon tipi daha var;

7-Likit Fon; Portföyünde vadesine 45 günden az kalmış hazine bonosu ve devlet tahvili bulunduruyor. Bu yatırım aracını alamıyorsa %100 t-repo yapabiliyor veya %0-20 faize para yatırabiliyor. Bu fon bir yatırım aracı değildir. Likit fon Bireysel Emeklilik Sisteminde (BES) risk yönetimi ve para geçiş fonu amacıyla kullanılır. Her gün mutlaka kazandırır ama birikimlerini bu fonda tutarsanız birinci yılın sonunda ençok enflasyon kadar kazandırabilen, enflasyonun üzerinde kazandırmayan fondur. Riski en düşük fondur ama reel olarak KAZANDIRMAZ.

İşe yaradığı yer ekonomik şartların bozulacağını, kriz olacağını düşünüyorsanız veya emekliliğinize az süre kalmışsa risk almak istemiyorsanız, birikimleriniz için güvenli bir limandır. Emekliliğinize uzun süre varsa, risk almak ve iyi kazanmayı istiyorsanız uzak durmanız gereken bir fondur. ( tarafımdan kendisine verilen lakap    ' Uyuz Fon ', ....hişt aramızda kalsın :)) )

8-Karma Fon; Portföyünde değişik yatırım araçlarının bir karmasının bulunduğu fondur. Bir meyve tabağına benzer, içinde her türlü menkul kıymetten birer parça bulunur. ( en az iki çeşit menkul kıymet ve en az her birisi %20 oranında olmak üzere ). Tarafımca kendisine uygun bulduğum lakap 'Meyve Tabağı Fonu'.

9-Endesk Fon; Bir borsa endeksine bağlı hareket eden, borsa endeksi hangi yöne ( yukarı veya aşağı) hareket yaparsa ona bağlı aynı getiri ve zararı yapan fon demek. Bana balinaların sırtında yaşayan, balinalarla birlikte hareket eden, küçük balık sürülerini hatırlatıyor bu fon. Balina borsa endeksi, küçük balık sürüsü de fonun fiyatı olsun, balina nereye, küçük balık sürüsü oraya yani borsa endeksi nereye fonun fiyatıda oraya misali. IMKB borsa endeksi %10 düşünce, bu fon %9 düşmek veya artına da artmak zorunda, borsa endeksinin performansını  %90 taklit etmek zorunda.
Endeks fonun portföyünde de en az %80 hisse senedi var. ( tarafımdan bu fona verilen lakap, 'Balina Fonu'... hişt bu da aramızda )

10-Esnek ve Dengeli Fonlar; Esnek fonları kuran emeklilik şirketleri bir kısıtlama olmadan kendileri bu fonun içinde bulunacak yatırım araçlarına ve miktarlarına karar vermişlerdir. Fonun içindeki birikimleri yöneten portföy yöneticilerin de değişen piyasa koşullarına göre esnek olarak yönetebildikleri fondur.

Önce esnek fona iltifat etmek isterim, bu tip fonlar bir şirketin prestij fonudur ve en tecrübeli portföy yöneticileri tarafından yönetilir.

Sonra azıcık kötü söz de söylemek isterim, esnek fonlar karaktersiz ve fırsatçıdır. Bu gün borsa yükseliyorsa hisse fon kılığında dolaşır, yarın bir bakarsın likit fon gibi olmuş, öbür gün kamu borçlanma araçları fonu kılığına bürünmüş. Karaktersiz ama prestijli fon diyelim. Benim birikimlerim bu fonda duruyor, şiddetle tavsiye ediyorum, fırsatları kaçırmak istemiyorsan, emekliliğine de daha süre varsa, bu tip bir fonda paranı biriktirmelisin. ( lakabı 'Karaktersiz Fon' ..... bu da aramızda kalsın )

Dengeli Fonlar ise esnek fon kadar risk almak istemeyenler için, esnek fonlara göre daha az riskli olan fonlardır. Riski dengelenmiş anlamı da 'Dengeli Fon' deniyor zaten.

Yatırım araçlarının özelliklerini ve risklerini bir başka yazımda ifade etmeye çalışacağım.

İşte emeklilik fonlarının tamamını anlattım, şimdi sizin hangi fondan hangi oranda var bir zahmet bakamısınız?

BES yaptırmadıysanız lütfen yaptırınız ve fon seçerken yukarıdaki bilgileri kullanınız? Mutlaka emeklilik şirketinin yetkilive lisanslı BES aracılarına danışınız. Hala açıklamalrından memnun kalmadıysanız bana e-posta gönderiniz.

Emeklilik Fonlarının Riskleri :

1-Likit Fon; Riski en düşük fon ama reel kazandırmaz. Yatırım aracı değil, risk yönetim aracı.
2-Kamu Borçlanma Araçları Fonu; Reel kazanç sağlama potansiyeli olan ama riski en az olan ilk yatırım aracı.
3-Karma Fon, Esnek Fon, Dengeli Fon; Riski değişken, portföyünde hazine bonosu, devlet tahvili ağırlığı varsa düşük riskli, hisse senedi ağırlığı varsa yüksek riskli.
4-Eurobond Fonu; Riski ortanın üstünde çünkü faiz değişim riskinin yanısıra, döviz kuru riski ve Londra Eurobond yani global gelişen piyasalar riski mevcut.
5-Hisse Fon ve Endeks Fon; Riski en yüksek fon tipi.

Fonların yüzdükleri suyun derinliği ve yakalanacak balığın büyüklüğü ve miktarı;

 A-Sığ sularda yüzen fonlar: Likit fon, Kamu Borçlanma Araçları Fonu. Balık tipi: küçük, yakalanacak balık miktarı az.

B-Bazen sığ bazen derin sularda yüzenler: Karma Fon, Dengeli Fon, Esnek Fon, Yabancı Fon. Eğer fon derin suda yüzüyorsa balık çok, büyük de olabilir ama oltanın ucundaki yemi kaybetme riski de var. Eğer sığ suda yüzerse, balık az veya çok olabilir ama küçük balıklardan var.

C-Derin sularda yüzenler: Altın Fonu, Eurobond Fonu, Hisse Fon, Endeks Fon. Balık miktarı çok, balıklar büyüklü küçüklü, ama oltanın yemini kaptıra bilirsiniz.

Suların derinliği, kazandırma veya kaybettirme potansiyeli, balığın büyüklüğü kazandırsan ne kazanacağınız, balık çok veya az ise bu yatırım aracı sizi tatmin eder mi etmez mi? Oltanın ucundaki yem ise, para kaybetme anlamında kullanılmıştır.

Bu arada emeklilik fonlarını emeklilik şirketleri kurar fakat, portföy yönetim şirketleri yönetir. Ayrıca fonların tüm varlıkları Takasbank'da saklanır kısaca emeklilik şirketleri birikimlerinize ellerini dahi süremezler.

Bireysel emeklilik fonlarında A tipi B tipi diye bir ayrım da yoktur, sadece yatırım fonlarında var bu ayırım, hani duyarsınız diye yazdım. A veya B tipi diye bir ayrımın neden yapıldığını da piyasada doğru dürüst bilen de yoktur. Bu ayrımın nedeni risk değil kazancın vergilendirilme sisteminin farklı olmasıydı, şimdi zaten o farkta da yok. A tipi riskli, B tipi risksiz diye bilinir ama kesinlikle yanlış, risksiz bir yatırım aracı bulunmaz, kendimizi kandırmayalım, risk var, miktarını bileceksin ve ona göre kullanacaksın. 'Ben hiç risk almadan para kazanmak istiyorum' diyenler var, buna piyango çıkması diyorlar onun da çıkma garantisi yok :))

Nekaa risk okka kazanç veya kayıp doğrusu bu ( Trakya işi ) işinize gelirse...aadi beya

Burada çoğunluk sonradan sarışın olunuyor, orada ise doğuştan bilmem anlatabiliyormuyum:)))

http://www.youtube.com/watch?v=WCkOmcIl79s

BİRİKİM MODELİ

Tanımlanmış- belirlenmiş kazanç üzerine yararsız fantaziler

Mayıs ayının son haftasında İstanbul da,  sigorta sektörünün 2023 hedef ve beklentilerine ilişkin, Ulusal Sigorta Sempozyumu düzenlendi ve o hafta sigorta haftasıydı. Bu vesile ile sempozyum da birçok sunum yapılmış ve bu sunumlardan ünlü bir hocamızın İsveç modeli bireysel emeklilik sunumu çok dikkat çekmiş.

 www.sigortasayfasi.com internet haber sitesinin haberine göre, sayın hocam İsveç'in kullandığı bireysel emeklilik modelinin en ileri model olduğunu ve bunun veya benzerinin Türkiye'de uygulanmasının gerektiği görüşünün akademik çevrelerde olumlu karşılandığını belirtmiş.

1999 yılında bireysel emeklilik konusunda bankaların, sigorta şirketlerinin ve borsa aracı kurumlarının oluşturduğu BES ön çalışma grubundaki tartışmaları ve çalışmaları hatırladım birden. 13 yıl önce de aynısını tartışmıştık, şimdi ne zaman bir sigorta veya emeklilik sempozyumu olsa birileri çıkıyor ve sürekli devletin hamilik yapması gerektiğinden, bir şeyleri garantilemesi gerektiğinden bahsediyor.

Bireysel emeklilik de uygulanan sistemlerden tanımlanmış-belirlenmiş kazanç modeli İsveç gibi bir ülkede uygulanabilir belki ama Türkiye'de uygulanması ve başarıya ulaşması neredeyse imkansız. İsveç 'de ne kadar başarılı olduğu da ayrı bir tartışma konusu zaten.

İmkânsızın ötesinde bizim Türkiye'de devletin bu anlamda getiri garantilemesine veya devletin sırtına yük olmamıza değil, şuanda yasalaşmak üzere TBMM'de bekleyen değişikliklere çok ihtiyacımız var. Beklenen değişiklikler hakkında bu blokta bir yazım mevcut.

Kızmayın bana ama henüz gelişmekte olan bir ülkede veya ekonomide yaşıyoruz, kayıt dışı ekonomi kimilerine göre %30, kimilerine göre %40 seviyelerinde. Burası her bir faaliyetin kayıt altında olduğu, devletin gerçekten kâğıt üzerinde değil de sosyal devlet olduğu İsveç değil, burası Türkiye, hem bölge, hem ülke hem de insan yaşam şartları çok çok farklı.

Burada çoğunluk sonradan sarışın olunuyor, orada ise doğuştan bilmem anlatabiliyormuyum:))) 

Bireysel emeklilik açısından İsveç ile farklarımız?

A-    Ortalama yaşam süresi, beklenen yaşam süresi kadın ve erkeklerde farklı dolayısı ile emeklilik ihtiyacı da farklı,

B-    Toplam nüfus içindeki yaşlı ve genç oranları aynı değil,

C-    SGK ’dan emeklilik kavramı iki ülke arasında çok farklı,

D-    Sosyal devlet kavramı farklı,

E-     Ekonomik büyüklük farklı,

F-     Kayıt dışılık farklı, algılama ve ahlak anlayışı farklı ( İsveç açısından olumlu anlamda ifade )

G-    Sermaye piyasalarının varlığı ve büyüklüğü farklı

H-    Ekonomilerinin geleceği farklı ( burası 15-20 yıllık süreçte çok büyüyecek bir ülke )

Burada vergi kaçırmayana aptal gözüyle bakılıyor, yalan söylemenin kolay olduğu, kopya çekmenin bir hak olduğu, kırmızı ışıkta bekleyene korna çalındığı, insanlara saygının tartışıldığı ve sürekli yapanın yanına kaldığı bir ekonomik model var. Bu modelde vergi vermemek, uyanıklık, iş bitirici olmak, kendine çıkar sağlamak, torpil bulmak normal bir ahlak anlayışı. Ben yaptım oldu modeli bu, bir sistemin olmadığı yerde, kuralın olup da uygulanmadığı bir ekonomik model bu. Üstelik her 3-4 yılda bir devlet vergi borçlarını kanun çıkarır siler ve vergi kaçıranların hep yanına kar kalır ekonomisi bu.

Böyle bir modelde devlete de vergi toplama yöntemi olarak gelir elde ederken değil de, harcama yaparken vergi toplamak zorunda kalmaktadır. Devlete yük olmayacak, ek külfet getirmeyecek, bir ekonomik modele doğru gitmek, her zaman kendi tercihlerimiz ve ayaklarımızın üzerinde duran bireyler olmak, sırtımızı bir yerlere dayama ihtiyacımızın mümkün olduğunca az olması tercih edilmelidir.

1990 ile 2000 yılları arasında tasarruf teşvik hesapları adı altında yapılan uygulama aslında sempozyumda tarif edilen İsveç modelinin çok benzeri olup, devletin enflasyonun %70 olduğu yıllarda,  %4 kar payı dağıtması neticesinde zaafa uğramış ve sonunda tasfiye edilmiştir. Ben kimsenin bana kar payı dağıtmasını istemiyorum, bizler tercihlerimizi kendimizin yaptığı bir sistemde, devlete yük olmadan ama lütuf da beklemeden yola devam etmek, kendi tercihlerimiz ile BES 'de birikim yapmak istiyoruz.

Emeklilik fonlarının özelliklerini anlatan bir yazı yazmıştım bu blok da, bu hafta da emeklilik fonlarının portföylerinde bulunan menkul kıymetlerin özelliklerini yazmaya çalışacağım.

Öncelikle tüm dostlarımı, arkadaşlarımı ve maalesef meslektaşlarımı daha iyi ' finans okuryazarı ' olmaya davet edeceğim. Sigortacılık ve emeklilik sektöründeki dostlarım ve arkadaşlarımdan da ricam,  lütfen  'defined contribution plan' veya 'defined benifed plan' fantazisinden vaz geçelim artık, hep söylüyorum ve söyleyeceğim bizim için uygun model ' bir zamanlar İstanbul’da Arnavut bir köftecinin meşhur ettiği rivayet edilen, ' nekka ekmek, okka köfte modeli ' olmaktadır.

Kendi emeklik fonumu, planımı kendim seçtim, sonuçlarına katlanırım modeli.....


Erman Dinçel
Haziran  2012