Finans Sektörü Reform Çalışmaları / Sigortacılık ve Bireysel Emeklilik Düzenlemeleri Hakkında Teknik Görüş

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ve Sigorta Reformu Değerlendirmesi

Özgür-Mutlu-Doğal Emeklilik

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ve Sigortacılık iki farklı kanun ve iki farklı sistem, lütfen “BES sigortası” diye bir tanımlama yapmayınız, yapanlara da bilgisiz diye bakabilirsiniz. Ekranlarda konuşan siyasetçilere de önerim asla "BES Sigortası" tanımlamasını cümle içinde dahi kullanmamaları olacak. 

Türkiye'deki bireysel emeklilik sisteminde sigorta (sigorta riski ve teminatı ) yok, sadece her iki tip ürün aynı sigorta şirkette işlem görüyor o kadar.

Bu yazı birkaç maddeden oluşan ve Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ve Birikimli Hayat Sigortası (BHS) ve Sigorta sistemi ile ilgili reform diye sunulan açıklamaları tek tek değerlendirilecek.

Reform maddeleri veya ifadeleri şu şekilde;

• Bireysel Emeklilik Sistemi'ni çok daha geniş kesimlere yaygınlaştırıyoruz. Nüfusumuzun %25'ini oluşturan 18 yaş altı çocuklarımızın sisteme girebilmesinin önündeki engelleri kaldırıyoruz.
• Çocuklarımızın geleceğini güvence altına almak için, bu süreci %25 Devlet katkısı ile destekleyerek, kamunun üzerine düşen sorumluluğu da yerine getiriyoruz.
• Sandık, vakıf ve dernek gibi kuruluşlardaki emeklilik birikimlerinin, 2023 yılı sonuna kadar Bireysel Emeklilik Sistemine aktarımına imkân veriyoruz.
• Ayrıca Sistemi (BES); eğitim,sağlık ve hayat sigortaları gibi çeşitli tasarruf ürünleri ile entegre ederek, uygun maliyetler ve devlet destekleriyle vatandaşımızın hizmetine sunuyoruz.
• Sermaye Piyasası Araçlarının güçlendirilmesi kapsamında Emeklilik yatırım fonlarının Türkiye Elektronik Fon Dağıtımı Platformunda işlem görmesini sağlayacak ve böylece vatandaşımızın bireysel emeklilik sistemindeki tüm fonları alıp satabilecektir.

Özet : Reform olarak açıklanan maddeler aslında daha önce yapılan çalışmalar yeni bir çalışma yok, reform diye sunulan uygulamanın 18 yaş altına BES yaptırma seçeneği kanunlaşırsa bu hem var olan sisteme ters hem de vergi hukuku, medeni hukuk kanunlarına ters bu sebeple hukuksal kaos yaratacak.

Devletin %25 katkı payı zaten 2013'den beri var ama sorun bunu hak etme konusunda çıkıyor, kısaca hak etmek mümkün olmuyor. %25 Devlet katıkısı yeni değil. Emeklilik yatırım fonlarının fon performansının artması veya katılımcı sayısının artması ile yönetilen fon büyüklüğünün artması arasında bir bağlantı yok. Reform çalışması sadece eski çalışmaların yeniden paketlenerek önümüze reform diye gelmesi ve sistemin özelliklerinin bozulması riskini taşıyor. 18 yaş altına satışın başarılı olma ihimali ise oldukça düşük. Diğer tarafyan 18 yaş altına BES yapılması başka hukuksal problemlere neden olacak bunlar, miras hukuku, fiil ehliyeti kullanımı ve bunun yaratacağı yaşam riski ve emeklilik yatırım fonu seçimi ve değiştirme hakları ile ilgili hususlar. (uzun olan ve teknik detayda neden-niçin içeren bu eleştrileriyi okumak istemeyenler için yukarıda okuduğunuz özet hazırlanmıştır).

Maddelerin Değerlendirmesi ve Reform İhtiyacı Olan Alanlar

Birinci Bölüm

Sayın Bakanın, Bürokratların önerdiği reform önerileri ile ilgili detaylı bilgi sahibi olmadığını düşünmeye başladım. 

Tüm bu önerilerin hepsinin eski uygulama teklifleri ve çalışmaları olduğunu da hatırlatmak isterim. 

Bu aşamada bürokrasi gerekli detayda ve derinlikte bilgi sanırım sunamadı.

Sunulan değişikliklerin REFORM olup olmadığına ise ayrı bir husus.

Üstelik bürokrasi reform anlamına gelecek bir açıklama da yapmamış görünüyor çünkü yeni geliştirilen birşey yok, yönetilen fon büyüklüğünü veya katımcı sayısını artıracak bir teklif de bu açıklamaların arasında bence bulunmuyor. Sigorta Birliğinin yöneticilerinin 50 Milyar TL birikir beklentisi ise çok uçuk bir tahmin çünkü zaman belirtilmemiş bir açıklama("birgün elbet birikir" anlamına gelen bir yorum)

Reform; Neden yapıldığı açıklanan, niçin bu yöntemin tercih edildiği teknik olarak belli olan, zamanı ve süreci başından belli olan ve kısaca planlanmış, hedefi yani muhtemel sonuçları üzerinde çalışılmış vb detayları da bulunan, performans kriterleri ile birlikte muhtemel olumlu olumsuz sonuçları da içeriyor olması gereken bir çalışma biçimidir.

Bu detaylar yoksa sadece düşünce-iyi niyet açıklamasının ifadesi haline gelmiş oluyor yapılan tüm bu çalışmalar.

Örnek-1 “BES i çok daha geniş kitlelere yaygınlaştırıyoruz, 18 yaş altı çocuklarımızın sisteme girişinin önündeki engelleri kaldırıyoruz. 18 yaş altı gençler nüfusun % 25 ini oluşturuyorlar” diyor açıklamada.

Bu noktadan yapılan hesapla BES’e 25 milyon kişinin BES'e katılmaya aday olduğunu duyurulmak isteniyor sanırım. Bu açıklamayı dinleyen vatandaş "vay be BES'e 25 milyon kişi daha girebilir" diye düşünüyor doğal olarak. (Şu anda BES'de(Gönüllü Katılım Sistemi) 6.907.132,- kişi, BES OKS (Otomatik Katılım sistemi) 5.740.708 kişi var ve toplamda 12.650.000 kişi var. 17 yılda yönetilen para büyüklüğü ise BES'de 158 Milyar TL, OKS'de 12,4 Milyar TL toplam 171 Milyar TL)

Sayın Bürokratlara ve konunun uzmanlarına buradan hatırlatmak isterim ki, 1999-2003 arasında sistem tasarımı yapılırken bu konu (sistemin hangi birikim modeli olacağı ve sosyal güvenlik sistemimizde bulunacağı yer) çok çok tartışıldı, Dünya örnekleri incelendi, ailesel emeklilik planının içine, 18 yaşından küçüklerin katılması durumunda, vergi teşviği, vergi matrahı oluşumu, işverenin katkısı, bireyin kendi emekliliğimi planlaması kendi iradesi ile yapması (bireysellik bilinci oluşması açısından ve fiil ehliyeti açısından) incelendi ve bu sebeple sakıncaları fazla olduğu için, 18 yaş üstüne ve fiil ehliyeti olan kişilere BES yapılması karar verildi.

(1999 yılında yapılan BES hazırlık çalışmalarında tüm bankalar, borsa aracı kurumları ve sigorta şirketlerinin temsilcilerinin katılımı ile konu üzerinde çalışma grupları oluşturuldu, her hafta düzenli olarak ve genellikle Perşembe günleri toplanılarak 3-4 aylık süreç de BES sistemi Modeli Teklifi oluştuıruldu, teklif Dr.Çağatay Ergenekon tarafından yazılı hale getirilerek finans ve özel sektörünün görüşü olarak kamuya bildirildi. Kamu ile özel sektör bu noktadan sonra müthiş bir işbirliği ile adım adım birlikte BES Kanunu ve yönetmeliklerini oluşturdular. Ayrıca sektör entegre sigorta ürünlerini de Hazine ile birlikte geliştirdi.Sonuç olarak 2001 yılı Nisan ayında tam da Anayasa fırlatma krizinin ortasında Kemal Derviş gelmeden 2 ay önce, BES kanunu yasalaştı. Konu hakkında o dönem Kamu tarafını temsil eden Sayın Ali Haydar Elverin'in teknik ve bilgi açıklaması yapması ve ifadelere şahitlik edeceğini düşünüyorum.(Bu süreç de özel sektörün teklifi yerine 1999 ODTÜ Uluslararası İktisat Kongresinde sunulan makalenin içinde yer alan özelliklerde bir yapının kuruluşunun yapıldığını görüyoruz. Konu ile ilgili Doktora Tezleri YÖK sisteminden incelenirse sistem tercihlerin olumlu ve olumsuz yönleri hem bilimsel açıdan hem de diğer ülke tecrübeleri ile görülmüş olacaktır. Bu süreç oldukça zor ve doğruyu seçim mücadelesi ile geçmiştir, bu süreç de o zamanın bakanı Sayın Yaşar Okuyan'ın destekleri ve teşviklerini de hakkını verelim ve teşekkür edelim)

Kısaca bu REFORM açıklamalar bir yenilik değil, bu işde bir zorlama veya kısıtlama da yok zaten. Konu hakkında fikir sahibi olmayan uzmanlar, sektör temsilcileri ve kamu yöneticiler oturup 1999-2003 kamu ve özel sektör kurumları çalışma raporlarını, bu konudaki akademik çalışmaları okuyup inceleyebilirler.

Türkiye’de BES “Belirlenmiş katkı ve tam fonlamalı bir model”  ile faaliyette bulunmaktadır. 

Sosyal Güvenliği tamamlamak üzere çıkartılmış özel emeklilik sistemidir. (yerine geçmez)

Sosyal güvenlikte seçilmiş bulunan model ile BES'de seçilmiş bulunan birikim modelleri birbirini tamamlar. Birikim modeli olarak seçilen yöntemler birbirine entegre edilmiş olup sistemin bu model özelliklerini bozarsanız, birikim, vergi hukuku, miras hukuku ve / ya da devlet teşvik sisteminlerinden birisinde istenilmeyen sonuçlara ulaşılır. 

Bireyin karar vermesi gereken konularda ise 18 yaş fiil ehiliyetini kazanması oldukça önemlidir, diğer taraftan 18 yaşından sonraki 10, 20, 30 veya 40 yılda zaten yeterli birikim de yapılabilir. Kısaca bu bir kısıtlama kaldırma veya 18 yaş altına yapılmış amiyane tabiri ile bir "kıyak" hiç değildir.

BES ideolojik veya siyasi bir alan hiç değil, profesyonelce kurulmuş bir yatırım ve tasarruf sistemi ve bunun bilimsel uygulamasıdır. (fon seçmesini bilenler açısından muhteşem, fon seçmeyi bilmeyenler açısından hayal kırıklığı yaratabilen bir sistemdir, gerçekçi olalım kısaca bilinçli yatırımcı olmak çok çok önemli).

Diğer taraftan UZUN dönemli YATIRIM ve TASARRUF sisteminden bahsediyoruz, finansal okur yazarlık konusunda daha alınacak çok yol olduğu için ükemizde uzun dönem denilince insanların aklına 1 yıl gelmektedir, bu sebeple bir çok kişi BES yatırım sistemini borsa yatırımı veya mevduat kazancı veya altın yatırımı vb yatırım araçları ile karıştırmaktadır. (Dikkat uzun dönemli yatırım sistemi ama bilgi düzeyinize göre risklerinizi yönetmeyi biliyorsanız folarınızı yılda 6 kez değiştirebiliyorsunuz)

Konuyu tam kavramak için önce Birikimli Hayat Sigortası kısmının 1990 dan beri yaşadığı tecrübeyi de baştan bilmeniz gerekiyor. Birikimli Hayat Sigortası 18 yaş altına zaten 31 yıldır Birikimli Hayat Sigortası ürününü satıyor/satmaya çalışıyor. Buradan hareket ile acaba çalışan anne ve babalardan kaç tanesi çocuğuna birikimli hayat sigortası yaptırıyor? Hayat sigortasını risk (vefat veya maluliyet) için mi birikim(emeklilik) için mi aileler satın alıyor? Bu kapsamda ürün varken hala niye BES'de 18 yaş altı uygulama israrı var anlamak mümkün değil. (komik gelecek ama BES kurulurken "Hayat Sigortasında Birikim yapılıyor BES'e gerek yok" denilmişti, şimdi bu yorumu yapamlar azıcık utanıyor mu acaba?)

Bunları bilmeden 18 yaş altına sanki BES'de kısıtı varmış, zorlama varmış gibi reform teklifi yapılması hoş değil, profesyonelce hiç değil.

18 yaşının altına BES yapılmasının reformist bir etkisi de yok. 

Kısaca bir etkisi de yok aslında, 20 milyon genci bırakın katılan sayısı 1 yılda 5000 kişiyi geçmeyecek bu reform değil sadece zaman kaybı ve göstermelik bir işlem. (zaman kimin haklı çıkacağını gösterecektir)

Diğer taraftan hiç kimsenin üzerinde durmadığı iki konu daha var;

a) 18 yaşın altındaki kişinin fon seçimini, plan seçimini kim yapacak? anne, baba veya atanmıs vasi'nin bu konuda çocuk-genç yerine yatırım aracı seçiyor olması (fiil ehliyeti olmayanın yatırım yapması durumu) hukuksal bir garabet yaratacak. (SPK lütfedip ses verirmisin?)

b) Bir de fiil ehliyeti olmayan 18 yaş altı kişilerin veraset yani miras durumları var ki, hani aklıma gelince bir durup yutkundum, vallahi olmaz bazı hukukçulara saçını başını yoldurtacak bir başka zor durumda bu. (18 yaş altı genç vefat ederse kazanç üzerinden stopajını hadi alındı diyelim, mirasçısı kim olacak? Çok fena çok "yumurtamı tavukdan çıktı, tavuk mu yumurtadan" )

Örnek-2 “Çocuklarımızın geleceğini güvence altına almak için bu süreci %25 Devlet Katkısı ile destekleyerek kamu olarak sorumluluğumuzu yerine getiriyoruz” ifadesi.

Doğrusu %25 Devlet teşviği zaten var, 18 yaş sınırını eğer kaldırılırsa kendiliğinden teşvik o yaş grubuna da yapılacak. 

Özel bir uygulama gerek yok, eğer bu konuda reform yapmak istemiyorsa önce 

a)Teşvik miktarını artırma, 

b)Peşinden bu teşviki hak etme kısıtını kaldırmak gerekir, şu anda teşvik var ama emekli olmadan ayrılanlar en az  bu katkının %40 ını kaybediyorlar yani teşvik güzel de emekli olmazsak hakediş yok ki, yine çok üzgünüm olmayacak duaya amin demekteyiz.

Bir hatırlatma yapmak isterim, Devletin %25 katkı payına teşvik vermesi Devletin borçlanmasını çok çok rahatlatmaktadır. Burada asıl kazanç sağlayan Devlettir çünkü nekadar çok fon satışı olursa fon iç kısıtlamalarından dolayı daha dazla Hazine Bonosu ve Devlet tahvili yatırımı olmaktadır.

Rakamla örnek verelim, Devlet katılımcılara %25 teşvik veriyorsa, vatandaş 1 Milyar TL ödediğinde, 250 Milyon TL'de Devlet katkı verir ve fondaki toplam 1,250 Milyar TL olue ve birikim ağırlıklı olarak hazine bonosu ve Devlet tahviline yatırım yapan fonlara gider. Kısaca devlet 250 milyon TL verip 1 Milyar TL vatandaştan borç almış olur kabaca hesapla. Buy arada zaten bu Devlet teşviği 250 milyon da zaten tamamı vatandaşa kalmıyor zaten off off. Motivasyonda ilk kazançlı çıkan Devlet ikinci sırada vatandaş olmaktadır, kıssadan hisse.

Örnek-3 “Sandık, vakıf ve dernek gibi kuruluşlardaki birikimleri 2023 sonuna kadar BES e aktarımını sağlıyoruz” ??

Emeklilik Vakıflarının Durumuna Dikkat

Bu aktarım zaten yıllarca devam etti ve vardı, yeni birşey değil. (79 tane bu tip sandık vardı zamanında)

Aktarılan sandık-vakıf ve derneklerin-sandıkları da oldu zaten, kısacası bu yeni değil aynı uygulamanın süresini uzatmak ise reform değil, zamanında sayıları 70 civarında olan bu tip sandık ve vakıflardan isteyenler çoktan bu işlemi yaptı. (bu tip aktarım sonrasında vergi teşviği veya emeklilik şartları bile farklaşmıştı)


Diğer taraftan sandık kelimesi bilerek yani BİLİNÇLİ kullanılmalı, çünkü vakıfsa da sandık, dernekse de sandık adını alır bu tip organizasyonlar.

Eğer bu ayrımı yapmadan kelimeyi kendi anlamı ile (vakıf) kullanırsanız her dernek ve vakıf üzerine alınır ve vatandaş da sanki bu aktarım yeni başlamış diye düşünebilir, eskiden buna engel oldular falan diye düşünebilir.

Diğer taraftan bu aktarım işini (sandık-vakıflar dan BES’e) zorla yapmaya kalkarsanız; bu çok büyük hukuksal risk yaratır çünkü, Vakıf Yasasına ve Anayasaya aykırı olur alınacak karar. (iki tip sandık var SGK yerine geçen ve BES benzeri ek emeklilik sandığı hangisi aktarılacak? SGK yerine geçen hiç zaman aktarılamaz zaten ama BES yerine geçen de sandığın tüm üyelerinin ortak kararı ile olmalı bu işlem yoksa ZORLAMAYA girer, yönetim kurulu karar alır geçer demek bazı üyeler için emeklilik hakkı kaybı anlamına gelir) 

Aman dikkat bu vakı işinde fazla zorlama olursa iş vakıf mal varlığına el atma durumuna döner ki, sonra Vakıf Bedduası adamı çarpar haberiniz olsun, olacak iş değil.
(Sultan 2. Beyazid vakıf  duası ve bedduası ekdeki linkte var, siz bedduaya kısmına bakın https://www.isar.org.tr/tr/vakif-duasi-ve-bedduasi )

Örnek- 4 BES’ e eğitim, sağlık ve hayat sigortası gibi tasarruf ürünlerini entegre ediyoruz.

Hayat sigortası sektöründe ve özellikle aynı zamanda BES şirketi olan hayat sigorta şirketlerinde bu ürünler zaten birbirine entegre hatta bankacılık ürünlerine bile entegre edilmiş vaziyette.

Daha iyisi yapılabilir mi? Tabiki yapılır, öyleyse 

a)Var olan ürünleri̇ birbirine daha yoğun entegre edin, 

b)Yaşlılıkla ilgili yeni ürünler çıkarın (bakım sigortası gibi) veya

c)Gelir sigortası (irat sigortası) ürününü lütfen artık adam gibi bir düzenleyin mesela (korkunun ecele faydası yok)

Bunlar sektörel ve düzenli yapılan işlemlerdir yani  olması gerektiği yapılırlar, arasına REFORM katmaya gerek de bulunmaz.

Bu anlatılanlar reform değil bu sebeple üzgünüm.

Reform yapmak ile iyi niyetli dilekte bulunmayı da karıştırmamak lazım.

Örnek-5 

SPK reform açıklamalarının içinde yer alan, "emeklilik fonlarının elektronik olarak alınıp satılmasına imkan veren sistemin kurulması" açıklaması.

Konu üzerinde 15 yıldır çalışılıyor, gerçekleşmesi de iyi de olur. (Kurumsal Yatırımcılar Derneğinin-TKYD hakkını vermek lazım)

Ama bunun;
a)BES deki kişi sayısını ve
b)fon miktarını artırmaya ve
c) fon performansını artırmaya etkisi yok, sadece bilinçli yatırımcı performansı yüksek fonlara geçişini kolaylaştır. 

(Lütfen bu anlama gelen ve sektör profesyonellerden yapılan açıklamaları da yapmayın olur mu? vallahi gülüyorum, hatta gülmekten konuşamıyorum yani o derece, bu kişilere teklifim SPK lisasınızı yeniden alın veya CFA sınavlarına tekrar hazırlanın olur mu? Finasçılar içinde finansal okur yazarlık şart :) ) (sürç-ü lisan ettiysek affola)

Kısacası bu fon satın alma kolaylığı şirket değiştirmeden emeklilik fonu yatırımı yapabilir hale gelmesi  çok da iyi olur. 

Diğer taraftan fonlar arası rekabet, performansı yüksek fon yöneticilerini ön plana çıkaracak.

Diğer fon yöneticileri mecburen fon performansını yükseltmeyi öğrenecek veya başarılı fon yönetim şirketleri ile rekabet daha da artacak. (fon performanslarının daha iyi olması garantisi olmayan ama olumlu bir süreç)

Gerçekçi açıklama yapıp, doğru yorumlama yapmak lazım.

Piyasada bu kurumlarda(Banka, Aracı Kurum, Portföy Yönetim Şirketi, Sigorta ve Emeklilik Şirketleri) çalışan profesyonellerin reform maddelerini eleştirmeleri beklenmez ve iyi sonuç da vermez, burada bir eğitimci olarak ve zamanında bu şirketlerde yönetici ve kurucu olarak çalışmış kişilerden birisi olmaktan dolayı, biz eskimeyen finansçıların eleştiri yapması da doğal karşılanmasını rica ederim)

İkinci Bölüm

BES'de ve Hayat Sigorta sektöründe reform nasıl yapılır?

a) BES Aracılarının yani yatırım danışmanlarının finansal okur yazar olmalarını sağlayarak işe başlamak gerekir. (lisans sahibi olmak finansal okur yazarlığı garati etmiyor, iki farklı düzeyde fon ve piyasa eğitimi alınması lazım ve 2 yılda bir bu eğitimin ileri düzey olanının tekrar edilmesi lazım).

Diğer taraftan BES Yatırım Danışmanlarının Türkiye ve Dünya ekonomisini izleyebilecek kadar makro ekonomi, finansal göstergeleri okuma eğitimleri ile bu sektör desteklenmeli.

(Bundan 32 yıl önce çelik tencere pazarlamacıları hayat sigortası sektörüne sigorta satmak için girişim yapıyorlarlardı, şimdi bakıyorum da eskiye güleyim mi? ağlayayyım mı? vallahi bilemiyorum, hala büyük eğitim ihtiyacı var)

b) BES tanıtım ile satış sistemi değiştirilmesi lazım.(evet en büyük inovasyon alanı burası, emeklilik ürünü nasıl satılır? Banka ve acente satış kanalı nasıl daha verimli çalışabilir? Sigorta Acentesi kanalı nasıl SÜRDÜRÜLEBİRLİR ve VERİMLİ bir iş kolu haline gelir?)

c) BES'e giren katılımcılara ise fon seçmeyi, birikim yapmayı ve risk algılamayı içeren gerçekçi emekliliği planlaması nasıl yapılır öğretilmeli.Emekliliği planlamak sadece birikim yapmak değil emeklilikdeki ihtiyacı belirleme ve ona göre, birikim, sağlık, emeklilikte sosyal faaliyet ve sosyal ortam planlaması da yapılması öğretilmeli. (Emeklilik Hayatımı Gençken Planlıyorum! Nasıl?)

Hani bir söz var ben de yazayım "eğitim şart" o bakımdan, 

Pazarlama ve satış kanalı eğitilmeli, katılımcı da eğitilecek bilinçlenmeli.

d) BES de reform istiyorsanız; BES şirketlerine;

• Yarırım danışmanı yetiştirme hedefi (BES lisansı yanında, ekonomi ve finansal okur yazarlık eğitimi ve SPK temel düzel lisans almaları)
• Fon miktarını artırma hedefi,
• Kişi sayısını artırma hedefi verin,
• SPK fon iç kısıtlamalarını yeniden düzenlesin fonlar sadece kamuya çalışmasın
  piyasalara da can suyu olsun.
• Otomatik katılım sistemi ve buna bağlı olarak teşvik sistemi, hakediş şartları yeniden düzenlensin.
• Dağıtım kanalı banka olmayan emeklilik ve hayat şirketlerinin BES ürünü satma isteği çok düştü farkındamısınız? Bu şirketlerin ürün yapıları çok değişti farkındamısınız? (1990-2000 arası riskler yeniden oluşmasın lütfen dikkat)
  
  Neden mi? Sektörde bilmeyen yok ama burada ifade edelim, 2013'den sonra emeklilik şirketleri kesinti sistemini emeklilik şirketleri yönetimi ve sektör temsilcileri ile tam mutabakat olmadan emri vaki olarak değiştirmek hoş olmadı diyeyim, siz gerisini anlayın.
  
  Sigortacılık ve Bireysel Emeklilik sektörü teknoloji desteği ile en çok geliştirilmeye açık finans şirketi yapısını oluşturuyor. Girişim ve geliştirme yapmak isteniyorsa, Dünya örneklerine, diğer ülkelere, teknolojinin getirdiği imkanlara ve kuşakların istek ve ihtiyaçlarına göre değişken olan emeklilik ve sigorta risklerine tek tek bakmak yeterli olacaktır.

Erman Dinçel

16 Mart 2021 / Didim-AYDIN

Reform Açıklamalarından 1

Reform Açıklamalarından-2 (f maddesi)