Bireysel Emeklilik Sistemi ( BES ) Yenilikler
BİRİKİM MODÜLÜ
Bugün TMBB'de bulunan ve görüşülmekte olan yasa tasarıları ile bireysel emeklilik sisteminde yapılması hedeflenen değişiklikler üzerine yazacağım. TBMM'de bu yasa tasarısı dışında bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair 'torba yasa' tabir ettikleri yasa taslaklarının içinde de BES'i etkileyecek değişiklikler var ve yazım tümünü kapsayacak.Bu yazıda tüm değişiklikleri en ince teknik detayı ile ele almayacağım, sadece BES katılımcıları açısından önemli değişiklikleri ele alacağım.
Son üç aydır gündemde olan bu değişiklikleri kendimce tam anlayabileceğim ne bir gazete haberi, ne de internet üzerinde bir yazı bulmadım.
Kendim kanun taslağını ve komisyon kararlarını okuyarak bir özet hazırlama karar verdim. Sözkonusu değişiklikleri ifade ederken şuanda nasıl uygulanır bunu da belirteceğim. Ayrıca bu değişikliklerinin beklenen kişisel ve sistemsel, ülkesel etkileri üzerine de fikirlerimi belirteceğim.
Değişiklik-1 : Bireysel emeklilik sisteminde bir emeklilik şirketinde bir yılını (12 ayı) dolduran katılımcı arzu ederse başka bir emeklilik şirketine aktarım yapabiliyordu. Bu aktarım ile hem birikimini hemde BES'de geçen süresini aktarıyordu ve bu işlem 7 iş gününde tamamlanmak zorundaydı. Kanun değişikliği ile bu süre 10 iş gününe çıkarılıyor. Bu değişiklik katılımcı açısından çok da önemli bir değişiklik olmayıp sadece aktarım yapmak isteyen kişilerin karşılaştıkları problemleri azaltmaya yönelik bir düzenlemedir.
Değişiklik-2 : BES'de işverenin ve devletin katılımcılar adına sisteme yapacağı ödemeleri katılımcıların hakediş süresi ( vesting ) 5 yıldan, 7 yıla çıkarılıyor. Bu değişiklik katılımcıların hak etme sürelerini uzattığı için katımcılar aleyhine veya ödeme yapan kurumlar lehine bir değişiklik. Sisteme çok da olumlu veya olumsuz etkisi olmayacak.
Değişiklik-4 : BES aracılarının sicil, sorumluluk, cezalandırma usulleri, emeklilik fonlarının masrafları konusunda bir çok teknik düzenleme içeriyor, fonların masraflarını azaltıyor. Sisteme etkisi tabiki olumlu fon performansını olumlu etkileyecek sonuç olarak.
Değişiklik-5 : BES'de artık fonlarınızı tam olarak dövizli olarak da alıp birikim yapabileceksiniz. Şuanda dövizli ödeme yaptığınızda TL'ye çevriliyordu sonra fona aktarılıyordu. Yeni uygulama ile doğrudan fona döviz ile giriş ve birikimlerimizi de alırken döviz olarak almak mümkün olacak. BES katılımcısı açısından olumlu bir değişim. Yurtdışındaki Türkler açısından da bir avantaj bu uygulama.
Değişiklik-6 : BES'in Devlet denetimi ve bağımsız denetim sistemi değiştirilerek daha pratik hale getiriliyor ve fonların bu açıdan da masrafları kontrol altına alınıyor. Fon maliyetlerinin azalması demek birikimlerimizin daha fazla artması anlamına geleceği için olumlu bir değişim.
Değişiklik-7 : Özel birikim sandıklarından, vakıflardan, sandıklardan BES'e ve Gelir Sigortalarına aktarım süresi 14 Haziran 2012'den, 31 Aralık 2015'e kadar uzatılıyor. Gönüllü yapılan bu işlem için ilgililer düşünsün diyorum.
Değişiklik-8 : Devlet BES'e ödeme yapanlara vergi matrahı olsun olmasın ( yani çalışsın veya çalışmasın, gelir elde etsin veya etmesin) %25 ek katkı payı ödeme yapacak. Katılımcılar bu ödemeleri ve bunların kazançlarını 5 yılda hakedecekler. Devletin yapacağı bu %25'lik ödeme için bir üst sınır gelecek ama ne olursa olsun çok çok olumlu bir değişim.
5-10 yılda BES'e katılımı çok çok artıracak. ( ÖNEM SIRASI-1 ).
Bir düşünün, 1000 TL aylık brüt kazancınız var, bunun %15'ini BES'e ( evet bu da değişiyor ) yatırıyorsunuz yani 150 TL BES'e ödeyince devlette sizin için 37.5 TL ödeyecek. Fena değil değil mi? daha ilk gün %25 yaptınız. Bir de işvereniniz ödeme yaparsa sizin için süper :)))
Değişiklik-9 : BES'e ödeme yaptığınızda brüt kazancımızın %10'unu geçmemek üzere yapılan ödemeleri vergi matrahımızdan düşebiliyorduk. Bu oran yasa değişikliği ile %15'e çıkıyor.Olumlu bir değişiklik vergi teşvik sistemi güçlendirilmiş.
Değişiklik-10 : Sigorta ödemelerimizi de vergi matrahımızdan düşebiliyorduk ve bu bizim brüt kazancımızın %5'ini geçemiyordu, yeni düzenleme ile bu oran da %15'e çıkıyor. Olumlu bir başka değişiklik.
Değişiklik-11 : Bir kişi aynı anda BES ve Sigorta ödemeleri yaptığında kendi brüt kazancının %10'unu geçmemek üzere vergi matrahından düşebiliyordu yeni düzenleme ile bu oran da %15'e çıkrılıyor. Ayrıca işverenin katkı payı ödemesi veya çalışanına sigorta ödememesi yapması durumunda çalışanın brüt maaşının %15'ini geçmemek üzere işveren de Kurumlar Vergisi matrahından düşüş yapabiliyor. Bir başka olumlu değişiklik.
Değişiklik-12 : BES'den emeklilik anında toplu birikiminizin %25'i vergiden istisna edilmişti yeni düzenleme ile bu uygulamadan vazgeçiliyor. Bu durumda BES'den emekli olurken sadece kazancınız üzerinden ( ana paranız hariç) %5 stopaj ödeyerek emekli olabileceksiniz gerçeği ortaya çıkıyor. Madde 8-9-10 ve 11'de sayılan vergi teşviklerini tamamlayan ve tabiki hem kişi hem de kamu için çok çok olumlu bir değişim.
Değişim-13 : BES'de ister 10 yıldan önce sistemden ayrılın, ister 10 yıl 56 yaşdan önce ayrılın, isterseniz de 10 yıl ve 56 yaşı tamamlayın yani emeklilik hakkını elde edin ana paranız üzerinden vergilendirilme yönteminden vaz geçilip artık sadece kazanç vergilendirilecek.
Ayrıca kanun değişikliği ile 2003'den bu güne BES'den ayrılanlara anaparaları üzerinden ödedikleri stopajlar kanun ile vergi daireleri tarafından eski katılımcılara geri ödenecek. Çok önemli bir adım daha BES kanunu ile vergi kanunları arasında çelişki yaratan bu durum hem de kanun ile katılımcılar lehine yeniden düzenleniyor. Hayret bir şey vergi dairesi aldığını geri veriyor:)))
Sonuç : Yapılan tüm düzenlemeler çok çok olumlu, 10 yıl içinde katılımcı sayısı 2.5 milyondan rahatlıkla 7-8 milyona çıkacak hatta aşacak, BES'de toplanan birikim büyüklüğü 15 milyar TL'den, 50-70 Milyar TL ( 25-30 milyar dolar ) aralığına ulaşacak.
Devlet bu kadar olumlu teşvikleri bu kadar hevesli olarak neden yapıyor? hiç düşündünüz mü?
Benim her ay yatırdığım 100 TL için hesabım: BES'e 100 TL ödeme yaptınız, işvereniniz 15 TL ve Devlet 25 TL sizin için ödedi. Toplamı 140 TL oldu, bu 140 TL'den maksimunm %8 yönetim gideri kesintisi kesildi ve fona 128 TL birikim olarak para yatırılmış oldu. Yani ilkgün en az % 28 getiriniz oldu. 10 yıl ve 56 yaşı tamamlayıp emekli olduğunuzda toplam olarak bu 128 TL'niz 2000'TL ye ulaştıysa ( bu bir varsayım) siz sadece 2000-128= 1868 liranın %5'i kadar vergisini ödüyorsunuz.
Devletin hesabı : Katılımcı BES'e 100 TL ödedi ve işvereni de 15 TL ödediyse bende Devlet olarak 25 TL öderim kişinin 140 TL'si olur. Bu 140 TL'nin %80-90'ı ( 110-120 TL'si ) Devlet'e en az 10 yıl için tahvil satmak yolu ile borç olarak emeklilik fonları tarafından verilir. Yani 25 TL veririm 120 TL uzun vadeli kaynak bulurum.
Buna sanırım kazan kazan yöntemi ile Devlerin uzun vadeli borç-finansman bulması diyoruz. Fena değil durum değil mi? Kısa vadeli iç veya dış borç yerine, uzun vadeli emeklilik fonlarından finansman sağlama yöntemi.
Bu değişiklikler 'Cari Açığı' azaltır diye basına demeç veren kişiler ve gazete yazarları bir anlatsalar da bu değişikliklerin cari açığı nasıl azaltacağını öğrensek. Ben bir ekonomist olarak bu durumun cari açık üzerine etkisini çözemedim de, zahmet olmaz ise bir anlatıverin bu garibanda öğrensin.
Önümüzdeki 10-15 yılda ülke ekonomisinin büyümeye devam edeceği aşikar olduğuna göre, şirketlerimizin değerinin artması kaçınılmaz, içinde hisse senetleri bulunan; hisse fonlar, esnek fonlar, karma fonlar ve dengeli fonlar katılımcıları çok çok mutlu edecekler. Önümüzdeki 10-15 yılda bu fırsatı BES'de kaçıranlar ise sonradan üzülecekler.
Şimdiden uyarmayı vazife kabul ediyorum, özellikle 40 yaşına kadar olan gençleri BES'de birikim yapmaya davet ediyorum.
Büyüyecek ekonomide fırsatları en azından emekliliğiniz için kaçırmayınız.
Son söz : Öyleyse KAZI KAZAN pardon KAZAN KAZAN olmadı, BES yaptır, sen de KAZAN Devlet de KAZANSIN, ülke rahatlasın, emeklilikte de hiç olmazsa birikimin olsun.
Erman Dinçel
*Dikkat itina ile basına demeç verilir, gazete ve dergiler ile röportaj yapılır:))
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder